ÖFKEYE YENİLMEMELİYİZ!

Çevremdeki dostlar da benim gibi öfkeli, “sosyal medya”da da öfke bulutları karararak gitgide yoğunlaşıyor. Ne ben ne dostlarım ne de sesini “sosyal medya”dan duyurmaya çalışanlar; hiçbirimiz haksız değiliz. “Haklılık-haksızlık” deyince insanın usuna doğallıkla ülkede hak aramanın olanaklı olup olmadığını düşünüyoruz. Şimdilerde yok… Benim gibi işi gücü dil ve yazın olanlar hem mutsuz hem de öfkesine yenilmeden yaşanan olumsuzluklara çözüm arayanlar için beyazcamlar kapalı… Sanki özü sözü doğru, yalandan dolandan uzak olduğunu bildiğimiz aydınlar bu ülkede yokmuş gibi ortalıkla bir aydınımsı takımı dolaşıyor. “Takım” yerine başka sözcük de kullanabilirdim; ama öfkeme yenilmeyeceğim. Yurda, yurttaşa bunca haksızlığın, ihanetin yaşandığı bir dönemde öfkeye yenilirsek, öfkelendirenlerin ekmeğine yağ süreriz. Kim(ler)e öfkeliyiz; öfkemizi kim(ler) kabartıyor? Ayraçlardaki “-ler” ekini ister göz önüne alın ister almayın; adresi, adresleri hepimiz biliyoruz. Öfkeme yenilmeden söylersem, benim öfkemin asıl kaynağı kendine aydın diyerek ortalıkta dolaşan yazar, sanatçı kılığında dolaşan aydınımsılardır. Ben dilciyim; hem dil hem yazın etkinlikleri içindeyim. Atatürk’ün kurduğu Türk Dil Kurumu’nda yetiştim. Namuslu aydının, yanardöner aydınımsının, politikacının kullandığı dili kırk yılı aşkın bir zamandır izliyorum. Kıt akıllı 12 Eylülcüler, Atatürk ve devrim düşmanı, gerici aydınımsıların gazıyla bu güzelim kurumu kapatınca yayınevlerinde 200’ye yakın bilim ve sanat insanıyla gazetecinin yapıtlarını baskıya hazırladım. Şimdilerde TV’lere dadanan sözde tarihçilerin Atatürk’e, Kurtuluş Savaşına ilişkin uydurmalarını belgelerle çürüten sayısız kaynak okudum. Benim kuşağım Kurtuluş Savaşının ve devrimlerin de tanığı olan dedelerini, ninelerini tanıdı. Gazi dedem yeni Türk abecesiyle 15 günde okuma-yazma öğrenen, kümeslere saklanan savaş kaçaklarının tanığıydı; ölene dek “Kuvvacıya bir bardak su, bir bazlama veren kâfirdir” diyenlere sövdü, ilendi. Canım dedem Kuvayımilliyecilerin öncüsü Atatürk’le böylesine çirkin söz ve alçakça yöntemlerle hesaplaşılacağını aklının ucundan geçirmemişti. 1950’de demokrasi sözü veren, hatta dönemin kimi “solcu” aydınlarıyla önce anlaşıp sonra sözünü, eylemlerini yadsıyan (yadsımak, unutmaktan daha büyük bir ihanettir), Atatürk yaşarken cumhuriyetçi ve devrimci görünen Bayarların ardılları gömlek değiştirerek laik cumhuriyetimizi susuz ve uykusuz bırakma noktasına taşıdılar. Meclis kürsüsünden “Arabın medeniyeti benim medeniyetim” demekten hiç utanmadılar; ezanı, 18 yıl sonra yeniden Arapçaya çevirmeyi demokrasi, özgürlük gibi safsatalarla yoksul halka yutturdular. 12 Eylülden sonra pek çok aydının, daha doğrusu aydınımsının görmezden geldiği “Türk İslam sentezi” eğitim kurumlarına şırınga edildi. Atatürk ve devrimler, artık açık açık hesaplaşma konusuydu. 13 yıl önce iktidarı ele geçiren AKP için bütün yollar ardına dek açılmıştı. Atatürk’ün eliyle yazdığı “vasiyetnamesi”nin çiğnenmesi, eliyle kurduğu Türk Dil ve Tarih Kurumlarının kapatılması, 1950’lerden bu yana perde gerisinde ama devlet eliyle örgütlenen gericilerin Atatürk’le hesaplaşmalarının ve Atatürkçü bir kaleyi yıkmalarının ilk büyük adımıydı. İkinci büyük adım yine 12 Eylülcülerin öğretim birliğini göz ardı ederek “laik eğitim”de gedik açmasıydı. Cumhuriyetle, Atatürk’le kavgayı yeraltında örgütlenerek sürdürenlerin, Süleyman Demirel’in “milliyetçi cephe” hükümetleriyle başını yeraltından çıkaran dinsel grupların (cemaatlerin), gün gelince laik cumhuriyetin “paraleli” olacağını, sonra aynı iktidarın “ne istedilerse verdik” dediği dinsel örgütlerden kendisinin yakınacağı, yalnız aydınımsıların aklına gelmedi. Öfkem, siyasetçilerden çok yazar, sanatçı kılığında dolaşan aydınımsılaradır. Bu uğursuz döneme bir günde gelmedik; aydınlar 60 yıldır politikacıları uyarırken aydınımsılar başı kumda, kıçı karanlıkta yaşamayı yeğledi. Şimdi hepsi kabak gibi açıkta; hâlâ TV’lerde utanmadan zart zurt ediyor, haram sofralarda tıkınıyorlar. Hâlâ kendi “ben”ine hayran çapsız politikacılara alkış tutuyorlar. Neyse, ağır söyleyerek öfkeme yenilmeyeceğim.

AÇTIRMA KUTUYU…

Çok bilinen sözdür, “Açtırma kutuyu, söyletme kutuyu.” Her türlü kutunun sıra sıra açıldığı; kötülüklerin gökyüzüne uzandığı bir dönemde usumuza bir başka atasözü geliyor; “Sinek, pekmezciyi tanır.” Türlü yollardan edindiği ünü, parayı, koltuğu korumak için egemen(ler)e sığınanların saçma sapan konuşmalarını, utanılması gereken davranışlarını izliyoruz. Aralarında yaklaşık 30-40 yıldır her dönem yağdanlık olan, egemene yağ çekerek yerini koruyanlarla bunlara takılıp Uğur Mumcu’nun tanımıyla “liboş”luk aşamasına ulaşanlar var. Ne durumda olduklarını görmek için kullandıkları dile bakmak yetiyor. Kirlenen dilleri değil; düşünce “ak” olmayınca “ak”a, “akım” diyene sarılmak kimseyi “ak”lamıyor. Yıllardır toplumun gözü önündekilerin, öncelikle politikacıların kullandığı dili izliyorum; devleti temsil edenlerin, bir başka deyişle devletin ağzının bu denli bozulduğuna tanık olmamıştım. Devletin ağzı bozulunca doğallıkla alkışçılarınınki de düzgün kalamıyor. Dahası alkışçılar, gücüne sığındıklarını egemen(ler)i bile solluyor. Atalarımız, “Devletli gözü perdeli olur” demiş ya… Tarihi, coğrafyayı, kimyayı, fiziği gereksiz bulduğu, inancı siyasasına araç yaptığı için yerçekimi diye bir doğa yasası olduğunu da unutuyor. Kendi mutluluğu, gönenci, gücüyle esrikleşen devletli, “Devletli ile deli bildiğini işler” diyen ataları doğruluyor. Dilimizde “devlet düşkünü” diye bir deyim var. Tarih yerçekimini umursamayan devletlilerin düşüş öyküleriyle doludur. “Devlet” tüzel bir varlıktır; baba bilinir; bizde uzun zamandır bir avuç insan için pekmezci, çoğunluk içinse üvey babadır. Devleti pekmezci gibi görenler çalsın sazlar havasındayken, baba bildiği devletten korkanlar günbegün çoğalırken demokrasinin içini baskının, korkunun doldurduğunu görüyoruz. Son yıllarda demokrasi kavramına “ileri” önadı eklendi; ileri, ilericilik, ileride sözcükleri içinde umudu, yeniyi de barındırır. Ne ki bizim ileri demokrasimiz kutu açma/açtırma oyununa dönüştü. Kutulardan demokrasiyle bağdaşmayan, “ileri demokrasi bu olsa gerek” dedirten ilişkiler saçılıyor. Kutusunda kirli ilişkileri saklayanlar, devlet gücüyle üste çıkıyor; kötünün hem öznesi hem nesnesiyken yargıyı, hak ve özgürlükleri tanımadan yükseliyorlar. Yaşadıklarımız laik eğitimin, hukukun üstünlüğünün her yurttaşa olduğu gibi devletliye, yandaşlarına da gerektiğini gösteriyor; ama bunu göremeyen mutsuz, umutsuz, yoksul çoğunluk ileri demokrasiyle gelen korkularla kuşatılıyor. Korku insancıl bir duygudur; insan fareden, selden, yangından; birçok şeyden korkabilir. Gelgelelim halk sinekten bile korkar oldu. Yüzyıllarca padişahtan korkanlar, cumhuriyetle “devletli korkusunu” tarihe gömmüştü. Baskıyla yaratılan tüm korkuları, karamsarlığı gerçek demokrasiyle soyunabiliriz. Karamsarlık karadan gelir; içi dışı kara olanlara yakışır. Devlet düşkünleriyle devleti pekmezci sanan içi dışı karalar “yeni, ileri, ak” gibi umudu besleyen kavramları da yolsuzluk, baskı ve korkuya bulayarak kararttılar. Babamızı (baba bildiklerimizi) olduğu gibi devlet babayı korkmadan seveceğimiz, kutu oyunlarının biteceği, kötü sözlerin sahibini bağlayacağı günler uzak değil! Olmamalı!

DİL DERNEĞİ BAŞKANI-YAZAR SEVGİ ÖZEL’İN SESLENİŞİ

Dil Derneği, Atatürk’ün kurduğu Türk Dil Kurumu’nun yasa zoruyla kapatılmasına tepki olarak 22 Nisan 1987’de kuruldu. Atatürk, Türk Tarih Kurumu ile Türk Dil Kurumu’nu (TDK’yi) “dernek” olarak kurmuş; eliyle yazdığı “vasiyetnamesi”yle kalıtından pay ayırmıştı. K.Evren takımı 82 Anayasasının 134.maddesine dayanarak dernek olan iki Atatürk kurumunu, yasa zoruyla Başbakanlığa bağlı devlet dairesi yaptı. Böylece Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Atatürk’ün özgür istenciyle yazdığı “vasiyetnamesi” çiğnendi. Asıl hedef Atatürk’ün başlattığı Dil Devrimini sürdüren TDK idi. Evren, kapatmadan önce TDK’yi denetletmiş, tek satır yanlış, tek kuruş yolsuzluk bulunamamıştı. Ancak kurumlar adlarına, malvarlıklarına el konularak kapatıldı.

 “Biz ölmedik” dedik; Atatürk’ün kurumunun amacını üstlenmek için Dil Derneği’ni kurduk. Yurtseverlere, dilseverlere, aydınlara, gençlere sesleniyorum: Bugünkü TDK bir Kenan Evren yapımıdır; Atatürk’ün kurumuyla yalnız ad benzerliği vardır. Atatürk’ün Dil Devrimini yadsırken kalıtını kullanmaktadır; bir ara yolsuzluk olayına bile karışmış; ölçünlü dili, yazım birliğini bozmuştur.

Cumhuriyet değerleriyle kurumlarının karartıldığı günümüzde Dil Derneği’nin sesini değil, çığlığını duyurmak istiyorum. Kesinlikle karamsar değiliz; ama yalnız bırakılıyoruz. Aklın öncülüğüne inanan, bilimselden başka doğru tanımayan; Atatürkçü düşünceyi yaşama biçimi edinmiş aydınların desteğine çok gereksinimimiz var. Ne olur www.dilderneg.org.tr’den öykümüzü okuyun!

Derneğe üye olun; yayınlarımızı edinin; 27 yıldır sürdürümcü desteğiyle çıkan Çağdaş Türk Dili adlı aylık dergimize yazın, dergiyi izleyin. Üye ödentinizi zamanında verin; bağış yapın; öneri ve eleştirilerinizle yanımızda olun. (Üye bildirimi örneğini, yayınlarımızı, dergimizi, banka hesap numaralarımızı yine www.dildernegi.org.tr’de bulabilirsiniz.)

Gelir bulmak için harcanan zaman ve emek, elimizi kolumuzu bağlıyor; etkin olmamızı kısıtlıyor; düşüncenizle, maddi katkınızla omuz verin; ülkemizi ve Türkçemizi bu karanlıktan çıkaralım.

28. yaş gününde Dil Derneği’ne vereceğiniz armağan önce ilginiz, sonra maddi-manevi katkılarınız olacaktır. Saygılarımla.

GÜNBEGÜN DEĞİŞEN GÜNDEM VE DİL

On yılı aşkın bir süredir iktidar olanlar, gündem değiştirmeyi (çarpıtmayı, saptırmayı da diyebiliriz) yolun başında ilk sıraya almış olmalılar. Bu konuda gerçekten başarılı oluyorlar. Doğallıkla dil kullanımını da gündeme göre belirleyerek toplumun gözü önündeki ünlülerin, tanınmış gazetecilerin ve TV’lerde çok izlenen kişilerin ağzı ve kalemiyle toplumu, “yoksulluk, yolsuzluk ve yasak”larla savaşacaklarına inandırdılar. Sık sık “80 yıldır süren zulmün” biteceğini, özgürlüklerin geleceğini hem kendileri söylediler hem de sözde özgürlükçü, demokrat aydınlara söylettiler.

İlk günlerde sıklıkla “hayırlara vesile olmak” kalıbı kullanılıyordu. “80 yıldır süren zulüm”den neyi amaçladıklarını, arka arkaya seçim kazandıkça birer birer açmaya başladılar. Sözde aydınlar öyle gaza geldi ki iktidarı övmek için yarıştılar; yalnız cenaze için bir araya gelebilenler ilginç korolar oluşturdu; bir ağızdan cumhuriyetin temel ilkelerini kötüleyip karalamaya giriştiler. Bu arada “hayırlara vesile olmak” kalıbını genişleten iktidar, çarşı pazar açılışlarında dinsel söylemi yoğunlaştırdı; “besmele”ye yeni dinsel kalıplar eklendi. İktidar özgürlüklerin engeli “başörtüsü”ymüş gibi kükrerken destekçileri, “başörtüsü” ile “türban”ı eşitleyerek tartışmakta sakınca görmediler. Şimdi parmak kadar kız çocukları bile görüntülerini tuhaflaştıran örtüler içinde.

Bir halkoylaması yapıldı; savsözü, “Yetmez; ama evet!”ti. Yetmeyecek olan neydi/nelerdi; “evet” denilen neydi/nelerdi; bunlar yerine iktidara övgüler düzen yazılar, TV izlenceleri birbirini izledi. İktidar “80 yıllık zulmü” sürekli “türban” üstünden tartışmaya açarken sözde aydınlar bayramlık ağızlarını açtı; örtünmüş kadınlar, oturdukları sandalyeyi borçlu oldukları laik cumhuriyete kin kusmaya başladılar. Kadının özgürlüğünü saç telinde görmeleri ve kullandıkları dil gerçekten şaşırtıcıydı. İktidarın başı “türban” için, “Velev ki simge” dediğinde, “velev ki” sözünün nereye uzanacağını kestiremeyen ya da o günkü çıkarına uygun bulanlar, fildişi kulelerinin dışında olup biteni görmek istemediler. Tepki veren aydınlar, askerler zindana atılırken; eğitim, yargı kurumları, üniversiteler, ordu ve sokak etkisizleştirilirken sözde aydınların kimi birden uyandı. Dün “Yetmez; ama…” derken hepsi mutluydu. Gücün ve çıkarın paylaşılmasından doğduğu ileri sürülen kavgada yollar ayrılmış; siyaset dilinde “darbe=yolsuzluk” olmuş; dünkü yoldaşlar “ama”nın arkasından gelecek baskıların kendilerine de uzanacağını hesap edememişlerdi. Birden özgürlük çığlığı atmaya başladılar. Ancak kayıkçı kavgalarıyla yılları tüketen koskoca ülke birçok değerinden, laik eğitimden, çağdaş üniversite ve yargı kurumlarından uzaklaştı. Yalnız kadınları değil, laik cumhuriyetimizi yasa görünümlü kapkara örtüler kuşattı.

“Yoksulluk, yolsuzluk ve yasak”larla savaşacağını söyleyen bir iktidar; eleştirenlere bibergazını, copu yeterli bulmuyor artık. “Yemek” sözcüğünün de başı olan “y”ler; yani kendi “3 y”si kendi ayağına dolandı. Gündemci başı kimse o, imdada yetişti; “İsteseler de istemeseler de bu ülkede Osmanlıca da öğrenilecek ve öğretilecek” çıkışı, “yolsuzluk” tartışmalarının önüne geçti. Yeni abece ve dilin geçmişle bağları kopardığını söyleyenlerden çoğunun, bırakın Osmanlı ile Osmanlıcayı, kendi geçmişini bile tanımadığını gördük; el ağzıyla çorba içmeye alışık bu zavallılar, düştükleri acınası durumu görmüyorlar.  

Günbegün değişen gündemi, ülkenin tanınmış gazetecileri, bilim ve sanat insanları zamanında doğru okuyamadılar. İktidarın en yetkilisine “reis, patron” diyenlerin, siyasette ya da siyasete tutunarak varsıllaşan sözde aydınların, okuma/anlama/görme/değerlendirme engelli oldukları ortaya çıkmıştır artık. 21.yüzyılın Türkiyesinde cumhuriyetin temel değerleriyle hesaplaşanlar, gündem değiştirerek bir zaman tahtları koruyabilirler belki; ama saltanat sahiplerinin dedesinin bile öğrenemediği Osmanlıca ile eski yazıya dönüş, gündemci başının “hayra yorulmayacak” ya da “hayırlara vesile olmayacak” düşüdür. Olmayacak düş görenlere, “Günaydın!” desek yakışır mı?